Algemeen

Inleiding
De programmabegroting 2023-2026 omvat meerdere hoofdstukken. Na het algemene gedeelte met daarin een toelichting op de belangrijkste keuzes en actualiteiten met betrekking tot de programmabegroting, vindt u de beleidsbegroting met de diverse beleidsprogramma’s in Programma's, een schets van de bedrijfsvoering van de gemeente  en een aantal paragrafen over lokale heffingen, weerstandsvermogen en overige relevante thema’s in Paragrafen en de Financiële begroting met onder meer de gemeentelijke inkomsten.

Beleidsbegroting
In het Programma gedeelte zijn de beleidsprogramma’s in termen van de doelstelling, ambitie en activiteiten in 2023 beschreven. Aan de hand van de prestatie- en effectindicatoren kan de raad beoordelen in hoeverre deze doelen worden behaald. In ieder afzonderlijk programma worden ambities en acties concreet uitgewerkt en daarmee geeft ieder programma inzicht in de verwachtingen op de afzonderlijke deelterreinen.

Verder worden beleid en geld in meerjarig perspectief gepresenteerd. Deze uitwerking per programma gebeurt binnen het stramien van de drie w-vragen zoals voorgeschreven in het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV): wat willen we bereiken?, wat gaan we daarvoor doen? en wat gaat dat kosten?. Ook worden de verwachtingen voor wat betreft projecten en processen in de beleidsprogramma’s opgenomen. Tot slot worden per programma de beschikbare financiële middelen voor 2023 voor de gemeentelijke inspanningen getoond. Ieder programma bevat een meerjarenoverzicht van de programmatotalen (op lasten en baten) en de totalen van de reserves, de voorzieningen en de investeringen.

Prestatie-indicatoren, effectindicatoren en BBV-indicatoren
In de beleidsbegroting worden de door de gemeente bepaalde prestatie- en effectindicatoren en de vanuit het Rijk verplichte BBV-indicatoren opgenomen. In bijlage 5.1 vindt u de bronnen en de toelichtingen hiervan.
Daarnaast geven kengetallen inzicht in de feitelijke ontwikkelingen in de stad over bijvoorbeeld bevolkingsomvang, aantal huishoudens en leeftijdsopbouw; die vindt u in de infographic in het algemene gedeelte. De financiële kengetallen zijn opgenomen in de paragraaf weerstandsvermogen.

Programma op hoofdlijnen
In ieder programma is het onderdeel ‘programma op hoofdlijnen’ opgenomen. Hier vindt u een schets van de samenstelling van het programmabudget (lasten en baten) in financiële en in beleidsmatige zin. Dat gebeurt met graphics (‘donuts’) en toelichtingen van de belangrijkste soorten uitgaven en inkomsten: belastingen, subsidies, apparaatslasten, reserves, voorzieningen, en dergelijke. En van de belangrijkste beleidsmatige bestemmingen per programma: veiligheid, bijstand, herinrichting buitenruimte, afvalinzameling, en dergelijke. Zo krijgt u in één oogopslag een totaal overzicht per programma.

Overzicht overhead
Een andere verplichting die voortvloeit uit het BBV is een overzicht van de zogenoemde overhead in de gemeentelijke organisatie; hieronder worden begrepen de ondersteunende functies in de gemeentelijke organisatie voor onder andere ICT en personeel en de leidinggevende functies in het primair proces. In combinatie met het apparaatslastenoverzicht krijgt de raad meer inzicht in de omvang en de kosten van de gemeentelijke organisatie.

Bedrijfsvoeringsparagraaf en overige paragrafen
Paragrafen is de door het BBV verplicht gestelde gedeelte over de bedrijfsvoering en overige paragrafen. In bedrijfsvoeringsparagraaf staan belangrijke uitgangspunten van de interne bedrijfsvoering in de gemeentelijke organisatie voor de komende jaren. De overige paragrafen geven gebundelde informatie over thema’s die anders te gefragmenteerd aan de orde zouden komen. Deze informatie wordt door zowel bestuur als toezichthouders belangrijk gevonden om de financiële positie van de gemeente te kunnen beoordelen. De paragrafen lokale heffingen, weerstandsvermogen, onderhoud kapitaalgoederen, verbonden partijen, grondbeleid en financiering zijn verplicht voorgeschreven in het BBV.

De financiële begroting
De financiële begroting geeft evenals in de voorgaande jaren aandacht aan de financiële positie van de gemeente Den Haag per programma. Ieder programma bevat het overzicht van lasten en baten op een gedetailleerd niveau en het overzicht van de ontwikkeling op de gemeentelijke reserves en de besteding uit voorzieningen. Daarnaast geeft ieder programma de aansluiting weer met voorgaande begroting.

Bijlagen online beschikbaar
Om de leesbaarheid te verbeteren worden diverse bijlagen alleen beschikbaar gesteld op het portaal van de gemeente Den Haag (financien.denhaag.nl). Het gaat om de volgende gemeentebrede overzichten:

• Bijlage Begroting per activiteit
• Bijlage Begroting per taakveld
• Bijlage Gemeentelijk tarieven
• Bijlage Specificatie financiële vaste activa
• Bijlage Specificatie materiële vaste activa en kapitaallasten
• Bijlage Meerjaren investeringen
• Bijlage Verloop overzicht reserves
• Bijlage Doelen, looptijden en maximale hoogtes reserves
• Bijlage Voorzieningen
• Bijlage Intensiveringen
• Bijlage Herfaseringen