Stadsontwikkeling en wonen

 
Algemeen
De bouwgrondexploitaties richten zich op de uitgifte van gronden die de gemeente bouwrijp heeft gemaakt. In totaal heeft de gemeente ongeveer 44 bouwgrondexploitaties binnen deze categorie. Het gaat om gemeentelijke grondexploitaties en grondexploitaties die in samenwerking met andere partijen worden gevoerd (verbonden partijen).

Algemeen
Onder stadsvernieuwing horen verschillende taken. Zo regisseert en  faciliteert de gemeente  initiatieven voor het realiseren van woningen, bedrijven en kantoren. Ook vallen ruimtelijke ingrepen hieronder. Het gaat om ingrepen die niet gericht zijn op de uitgifte van de bouwrijpe grond, zoals werkzaamheden voor ingrepen in de publieke ruimte en het initiëren, faciliteren en begeleiden van woningprojecten.

Kwaliteitszorg gebiedsontwikkelingen
Kenmerkend voor de grote gebiedsontwikkelingen in Binckhorst, CID en Den Haag Zuidwest is de combinatie van stedelijke verdichting in de bestaande stad, vergroenen, verduurzamen en mobiliteitstransitie. Uitgangspunt is dat de ontwikkelingen bijdragen aan een mooie stad met een goed leefklimaat en betaalbare woningbouw. Dat is een uitdagende opgave die vraagt om een integrale aanpak en veel aandacht voor kwaliteit en samenhang van gebouwen en buitenruimte. December 2020 heeft het college daarom besloten om via 3 sporen invulling te geven aan kwaliteitszorg bij de prioritaire gebiedsontwikkelingen (zie commissiebrief stadsstedenbouwer en ruimtelijk kwaliteitssysteem, RIS 307136).

Deze 3 sporen zijn:

1. Het opstellen van beeldkwaliteitsplannen voor de grote gebiedsontwikkelingen.
2. Het aanstellen van een stadsstedenbouwer als verantwoordelijke voor het ruimtelijke kwaliteitssysteem.
3.  Het instellen van kwaliteitsteams.

Kwaliteitsteams
In 2023 zijn in Binckhorst, CID en Den Haag Zuidwest kwaliteitsteams actief. De kwaliteitsteams zijn onderdeel van het ruimtelijke kwaliteitssysteem. Taak: het stimuleren en borgen van de integrale ruimtelijke kwaliteit tijdens het planvormingsproces. Medio 2022 is de stadsstedenbouwer gestart.

Eneco
Op programma 13 Stadsontwikkeling en Wonen worden twee onderdelen bekostigd vanuit de Eneco-middelen ingezet, dit zijn:

• De Extra Impuls voor betaalbaar wonen voor sociale woningbouw en starterswoningen en
• Verhogen kwaliteit in Gebiedsontwikkeling en sociale woningbouw.

Verder in dit programma wordt de inzet van deze middelen nader toegelicht.

De Kust Gezond

Noordboulevard  
In het winterseizoen 2022/2023 wordt de inrichting rondom de kiosken afgerond. Dan ligt ook de kazemat op zijn definitieve plaats. Naar verwachting wordt de grondexploitatie in 2023 afgesloten.  

Pier
In 2023 is de gemeente samen met Kondor Wessels Vastgoed (namens de Pier BV) volop aan de slag met het ophalen van waarden, belangen en ideeën van de Haagse inwoners en andere belanghebbenden. De opbrengsten uit dit participatieproces worden gebruikt voor het opstellen van de gemeentelijke kaders voor de toekomst van de Pier. Hierbij worden de moties ‘De Pier is van de stad’ (RIS312143) en ‘Geen woonplezier op de Pier’ (RIS 312145) betrokken. Parallel aan dit traject zijn er gesprekken met Kondor Wessels Vastgoed en met experts over de maatregelen en kosten die nodig zijn om de huidige Pier nog minstens 5 jaar open te houden.

Kurhaus en omgeving
De gesprekken met Amrâth over de herinrichting van het gebied rond het Kurhaus zijn in een gevorderd stadium. De uitgangspunten voor het ontwerp van de doorsteek naar het strand en de beoogde parkeergarage onder het Gevers Deynootplein zijn zo goed als rond. Partijen zijn nu de kostenramingen aan het afronden om overeenstemming te bereiken voor het vervolgtraject. Begin 2023 worden de uitgewerkte uitgangspunten en bijbehorende kosten wordt de scopewijziging aan de raad voorgelegd.

In lijn met het beeldkwaliteitsplan Middenboulevard zijn we ook in gesprek met het Amrâth over verbetering van de aanbouwen aan de zeezijde van het Kurhaus. De uitvoering van de verschillende onderdelen van dit gebied wordt gefaseerd uitgevoerd, in afstemming met de projecten in de omgeving, zoals de Middenboulevard, Vitalizee, Palacepromenade en het Kurhaus. Het doel is om het Rederserf in samenhang met de Middenboulevard te starten.

Palace Promenade
Strandweg Vastgoed BV (Hommerson) is samen met de gemeente bezig met een participatietraject om te komen tot een herontwikkeling van de Palace Promenade. In 2023 verwachten we de concept Nota van Uitgangspunten af te ronden.

Vitalizee
Het Legoland Discovery Centre, gevestigd in het Vitalizee gebouw, is in 2021 officieel geopend. Het is de betrokken partijen niet gelukt om tot een uitgewerkte oplossing te komen voor het gebrek in de constructie van het kelderdek. De ontwikkelaar is verantwoordelijk voor het gebrek en was daarvoor in gebreke gesteld. Vanwege het uitblijven van een oplossing is begin 2022 door de gemeente een gerechtelijke procedure gestart. De uitkomsten van de gerechtelijke procedure zijn bepalend voor de verdere afhandeling. Naar verwachting worden in 2023 vervolgstappen gezet naar aanleiding van de uitkomsten van de procedure. In de tussentijd is de veiligheid van de boulevard geborgd met tijdelijke maatregelen.

Kop Keizerstraat
Voor de Kop van de Keizerstraat wordt samen met bewoners en ondernemers een ingreep in de openbare ruimte voorbereid. Met vergroening en vormgeving moet de verblijfskwaliteit van de Kalhuisplaats en de zichtbaarheid van de Keizerstraat vanaf de boulevard worden verhoogd. In 2023 moet het Voorontwerp klaar zijn.

Scheveningen Havenconvenant
In 2023 werken we verder aan de ambities uit het Havenconvenant, samen met de belangengroepen vanuit ondernemers (BSH) en bewoners (BOH). Onderdeel hiervan is het opstellen van een havenvisie die wordt afgerond in 2023.

Scheveningen Haven Norfolk
Het voormalige Norfolkterrein is een omvangrijke gebiedsontwikkeling met circa 700 woningen en circa 10.000 m2 bedrijvigheid, horeca en commerciële ruimte. De ontwikkeling is ruim halverwege. In 2023 wordt verder gewerkt aan de bouw van ZuidKade aan de Hellingkade. ZuidKade omvat 14 herenhuizen en 75 appartementen met in de plint commerciële ruimtes. Het Zuiderstrandtheater zal in het eerste kwartaal van 2023 ontmanteld worden. De vergunning voor de bouw van blok 3 ZuidZicht op de plek van het Zuiderstrandtheater wordt naar verwachting halverwege 2023 ingediend.

Scheveningen Haven Noordelijk Havenhoofd
Voor het Noordelijk Havenhoofd staat een omvangrijke gebiedsontwikkeling op stapel door VolkerWessels Vastgoed. Het te realiseren programma omvat 35.025 m² bruto vloeroppervlak aan bedrijfsruimte, kantoren, horeca en parkeergarage. Naar verwachting - en aan de hand van de huidige planning van VolkerWessels Vastgoed - is in 2023 de tweede fase van de bedrijfsbebouwing van de vispartijen en de parkeergarage klaar. Dan start, afhankelijk van de bezwaarprocedure, de bouw van het programma op het duin en het programma achter de bedrijfsbebouwing van de vispartijen aan de boulevardzijde.  

United Fish Auctions
De United Fish Auctions (UFA) wordt door de gemeente in staat gesteld tot een zelfstandige ontwikkeling. UFA heeft voor de financiering een sluitende businesscase nodig. Het is de bedoeling dat de verbouwing in 2023 start. Voor de herontwikkeling is de gemeente bereid een garantie tot een bedrag van €9 mln. af te geven voor de lening die UFA moet afsluiten voor dit project. Op dit moment loopt er een onderzoek of dit kan zonder staatssteun.

Scheveningen Haven Dr. Lelykade bedrijvengebouw
In de tweede haven van Scheveningen komt een nieuw bedrijfsgebouw voor maritieme bedrijvigheid in combinatie met een hotel. Op dit moment loopt hierover nog een bezwaarprocedure. Als de vergunning onherroepelijk is, maakt de gemeente in 2023 de locatie bouwrijp. Daarna start ontwikkelaar Vastint Hospitality BV met de bouw van het plan ‘Scheveningse Kaai’. Het voorlopig ontwerp voor de openbare ruimte is ook in 2023 klaar.

Vuurtorenweg 35-37
In 2023 wordt door KondorWessels het appartementencomplex ‘Lumen’ op de locatie van het voormalige kantoorgebouw van Rijkswaterstaat opgeleverd. Het plan omvat 69 appartementen in verschillende woningtypen en een ondergronds parkeerkelder.

Kijkduin Bad
In 2023 wordt er door ontwikkelaar FRED verder gebouwd aan de tweede fase van de nieuwbouw op de locatie van het winkelcentrum en vinden de eerste opleveringen van dit deel plaats. Ook in deze fase worden winkels, woningen en een ondergrondse parkeergelegenheid gerealiseerd. De eigenaar van het Atlantic Hotel wil het hotel renoveren in combinatie met nieuwbouw. In het najaar van 2022 is gestart met de realisatie van de Entree En Fietsenstalling (EEF). Deze zal eind 2023 gerealiseerd zijn.

Loosduinen

Loos Ontmoetingskerk
Voor de Ontmoetingskerklocatie start in 2023 de nieuwbouw van het plan Loos met 78 appartementen

Monsterseweg ADS-velden
Dit betreft de realisatie van 48 boswoningen. De eerste helft van 2023 staat in het teken van de planvoorbereiding: vaststellen GREX/Prodoc, herziening, planologisch kader, vaststellen inrichtingsplan. Daarna volgt bouwrijpe levering en uitgifte van de grond aan ontwikkelingscombinatie Wateringse veld medio 2023. Vervolgens kan de realisatie van start.

Monsterseweg- Parnassia Bloemendaal
In het eerste kwartaal volgt besluitvorming op de PUK Bloemendaal t.b.v de realisatie van 262 woningen op het Parnassiaterrein. Bij akkoord n.a.v. de haalbaarheidsstudie uit de intentieovereenkomst woningbouwafspraken Parnassia kan een vaststellingsovereenkomst worden opgesteld voor de locaties Bloemendaal, Leggelostraat en Rosenburg. Vervolgens volgt planvorming en wijziging van het planologisch kader.

Vroondaal
De ontwikkeling van Vroondaal vordert voorspoedig. Er is een hoge afzet van kavel en woningen die naar verwachting in 2023 zal doorzetten. De GEM Vroondaal is volop bezig met planvoorbereiding, bouwrijp maken, verkoop en woonrijp maken.

In 2023 wordt het proces van de derde partiële herziening van het bestemmingsplan Madestein-Vroondaal (deel 2) afgerond. Daarmee is woningbouw in Vroondaal Zuid mogelijk op grond van de huidige planuitwerking voor de beoogde verkaveling, water en infrastructuur. In 2023 worden ook de overige nog lopende ruimtelijke ordeningsprocedures afgerond.

Het Landschapspark Madestein wordt door de GEM Vroondaal verbeterd. Het definitieve ontwerp voor de upgrade van het Landschapspark Madestein is in 2022 opgestart en wordt in 2023 afgerond. De gemeente faciliteert de GEM Vroondaal en draagt zorg voor de publiekrechtelijke processen en vergunningverlening. In 2023 gaan de concrete werkzaamheden voor deze kwaliteitsimpuls van start. Het voorzieningencluster wordt in 2023 gebouwd.   

Cornelie van Zantenstraat 
Aan de Cornelie van Zantenstraat wordt een schoolgebouw gesloopt en wordt in overleg met bewoners een nieuwe (woon)programmering voor dit terrein voorgesteld.

Colijnplein
In 2023 is het planuitwerkingskader Colijnplein klaar. Daarvoor wordt in overleg met de initiatiefnemer gewerkt aan het kader waarbij voor de gemeente belangrijke punten genoemd worden, zoals duurzaam en natuur inclusief bouwen en de inpassing in de omgeving. Dit wordt ook onderwerp van gesprek met omwonenden en belanghebbenden. De Verkenning Driehoek Loosduinen (RIS 299347) is het uitgangspunt. De gemeente is faciliterend en stelt de kaders.

Kijkduin Binnen-Schapenatjesduin (B2)
De laatste werkzaamheden worden op dit moment uitgevoerd. Arcade is bezig om 70 sociale woningen te ontwikkelen. Daarna dient de gemeente het gebied en de omgeving woonrijp te maken conform de GREX. Tijdens deze werkzaamheden wordt het gebied verkeersveilig gemaakt en is het bereikbaar voor kaveleigenaren. De gemeente is hiervoor verantwoordelijk totdat het woonrijp is. Medio 2023 wordt het gebied volledig opgeleverd.

Kijkduin Binnen – Hoek Wijndaelerweg (C2)
Voor ontwikkelveld C2 is afgesproken om een verkenning uit te voeren in combinatie met ontwikkelveld B4. Vanwege de complicerende factor van veiligheidseisen als gevolg van het gasvulpunt van het naastgelegen benzinestation, is het volledige programma niet haalbaar. Voor C2 zijn verschillende ontwikkelrichtingen. We kijken naar referentieprojecten waarbij integraal wordt ingespeeld op multidisciplinaire ontwikkelingen van het gebied. De verkenning is in 2022 afgerond en geeft een impressie van de eventuele invulling van de locaties C2 en B4. Er zijn nog geen ruimtelijke kaders opgesteld voor de B4. De verkenning wordt in 2023 uitgewerkt.

Laak

Omgevingsplan Binckhorst 2.0
Het huidige omgevingsplan Binckhorst staat maximaal 5.000 woningen toe. Om de Binckhorst tot een goede leefbare wijk met een mix van wonen, werken en voorzieningen, zijn meer woningen nodig. De doorontwikkeling van de Binckhorst met een nieuw omgevingsplan is daarvoor een voorwaarde. In 2023 wordt verder invulling gegeven aan het proces om tot een nieuw omgevingsplan te komen. Naar verwachting wordt in Q2-2023 een scenariokeuze voor de doorontwikkeling aan het college voorgelegd.

Gebiedsontwikkeling Binckhorst
In de Binckhorst zijn diverse bouwprojecten gestart of staan op het punt om te starten. In 2023 wordt verder gebouwd aan Pegasus, Binck City Park, Elara en Frank is een Binck en zal worden gestart met de bouw van onder meer De Nieuwe Hallen, het Eenheidsbureau van de politie, Boogiewoogie en One Milky Way. De Titaan wordt eind 2022 opgeleverd en in 2023 in gebruik genomen door innovatieve en creatieve bedrijvigheid. De programmering Openbare ruimte wordt afgerond en in deelprojecten nader uitgewerkt, zodat bij oplevering van projecten ook de buitenruimte kan worden aangelegd. Al deze projecten zorgen voor de transformatie van de Binckhorst naar een gemengd woon-, werk en leefgebied.

Begraafplaats- en spoorboogzone
De gemeente faciliteert particuliere initiatieven in de gebouwde en ongebouwde omgeving die binnen de kaders van het Omgevingsplan passen. Na besluitvorming in het BO MIRT over HOV Binckhorst, zal in 2023 verder uitgewerkt kunnen worden welke maatregelen genomen moeten worden om dit tracé in het gebied in te passen.
In 2023 wordt besluitvorming over de ontwikkelstrategie voor de Begraafplaats- en Spoorboogzone verwacht. Deze strategie schetst de richting en manier om meer bedrijfsruimte te realiseren.

Noord-West
Voor BoogieWoogie start de bouw naar verwachting in 2023. Als de omgevingsvergunning voor de Jongeneel kavel in 2023 wordt verstrekt, zal de bouw daarvan ook waarschijnlijk dat jaar starten. Daarmee is de transitie van de Binckhorst ook in het noordwestelijke deel van start. De Bincker moet eind 2023 haar omgevingsvergunning hebben aangevraagd. Belangrijk is het opstellen en formaliseren van de toekomstrichting voor het gebied én de voorbereiding op de nadere besluitvorming over de verplaatsing van de verschillende onderdelen van het afvalcluster (locatiestudie en procesvoorstel).  

Trekvlietzone
Binckeiland wordt in 2022 opgeleverd en de openbare ruimte ingericht. Parallel hieraan wordt ook de inrichting van de ecologische Broekslootzone afgerond. Eind 2022 start de bouw van Binck City park. Naar verwachting starten de projecten Binck Blocks, Binck Park en Linck in de Binck in 2023.  In 2023 zal de planontwikkeling voor een voorzieningencluster in het noordelijke gedeelte van het gebied worden voorbereid.

Binckhaven
In het gebied Binckhaven wordt het economisch profiel verder versterkt (Impact City, creatieve economie en start-ups/scale-ups). Er zijn in 2022 verschillende bouwprojecten gestart. We werken aan het verlevendigen van het gebied rondom de HAC-locatie.

Gebiedsontwikkeling HS/Laakhavens
Hollands Spoor/Laakhavens wordt de komende jaren getransformeerd naar een gemengd hoogstedelijk gebied met voorzieningen en een kwalitatief goede buitenruimte. Voor de Laakhavens wordt een ontwikkelvisie voorgelegd aan de raad. Dit is de stip op de horizon voor de ontwikkeling van dit gebied voor de komende 20 jaar. Deze ontwikkelvisie is een uitwerking van de Structuurvisie CID (RIS 307135) voor dit deelgebied.

Er is een beeldkwaliteitsplan opgesteld en er wordt een project MER uitgevoerd. Er komt een strategie voor de verplaatsing van de huidige bedrijven in het gebied ten behoeve van het centrale park. Naar verwachting is medio 2023 het voorlopig ontwerp voor de herinrichting van de Stadscampus HS klaar voor besluitvorming.

Laakpoort/ ‘The Grace’
De ontwikkeling Laakpoort/‘The Grace’ is onderdeel van de gebiedsontwikkeling Haagvlietpoort (RIS 301941). Het gaat om 2 woontorens met circa 1.450 woningen. De start van de bouw is gepland in 2023. Tegelijkertijd werkt de gemeente in 2023 aan het voorlopig ontwerp buitenruimte.

Petroleumhaven
De ontwikkeling van de Petroleumhaven aan de zijde Waldorpstraat is in 2023 klaar. Na de zomer zijn hier de panden van de particuliere opdrachtgevers opgeleverd. Al eerder in mei wordt de Hoge Vrijheid opgeleverd. Aan de kant van de Neherkade zijn de woon-werkwoningen in aanbouw. Medio 2023 start de bouw van de startersappartementen onder de noemer ‘Ik bouw betaalbaar’. Voor de 2 woontorens (sociaal + middelduur), inclusief parkeergarage, loopt in 2023 het vergunningstraject. De buitenruimte aan de zijde Waldorpstraat wordt in 2023 ingericht. De logistiek heeft bijzondere aandacht, omdat de ontwikkeling van de Petroleumhaven op een beperkt gebied plaatsvindt, ingeklemd tussen de Waldorpstraat en Neherkade en grenzend aan de reconstructie Hildebrandplein.   

Laakhaven-West
De transformatie van Laakhaven-West van voormalig bedrijventerrein naar woon- en werkgebied is nagenoeg afgerond. Begin 2022 is de openbare ruimte opgeleverd. De ontwikkeling van de Waldorp Four en de gewenste oeververbinding tussen de Calandkade en de Petroleumhaven zijn de laatste grootschalige toevoegingen aan het plangebied waarop de GREX toeziet.

Centrum

Den Haag Nieuw Centraal, Koningin Julianaplein Bovenbouw
Het plan voor de nieuwbouw bestaat uit 2 woontorens van circa 90 meter hoog. Er komen 396 woningen en commerciële ruimten op maaiveldniveau. Vanaf het plein gezien vormt het gebouw de nieuwe entree van station Den Haag Centraal. Als zicht is op start bouw wordt het definitieve ontwerp voor het plein gemaakt en uitgewerkt in een bestek voor de aanbesteding. De inrichting van het plein vindt bij oplevering van het gebouw plaats. Het moment van de start van de nieuwbouw op het Koningin Julianaplein is nog onduidelijk. Als de start bouw onverhoopt toch langer op zich laat wachten wordt er gekeken naar de mogelijkheden voor een tijdelijke inrichting.

Policy Campus Centraal (waaronder CS Oost)
De gemeente wil in dit gebied een levendig en gemengd programma maken waarbij wonen, overheid en bedrijfsleven elkaar versterken en van elkaar profiteren. Met stip op 1: het verbeteren van de openbare ruimte. Zo ontstaat een duidelijke en aantrekkelijke route van het station naar de Theresiastraat. Deze ambities staan in de Gebiedsagenda Policy Campus Centraal. Samen met het Rijksvastgoedbedrijf werken we aan de planvorming van dit deelgebied. Daarbij gaat het in 2023 vooral om de het opstellen van een ontwikkelvisie voor het Centraal Station en omgeving en de planvorming voor de herontwikkeling van de locatie van de koninklijke bibliotheek.

Bellevue
De Bellevuelocatie bestaat uit 4 percelen aan de Bezuidenhoutseweg, KJ-Plein en de Oranjebuitensingel. Patrizia Netherlands BV, de eigenaar van de percelen, heeft gezamenlijk met de gemeente een ontwikkelplan uitgewerkt. Dit bevat sloop en nieuwbouw en een programma voor gemengd gebruik: woningen, kantoren, retail, parkeren en een hotel. Deze ontwikkeling past niet binnen de planologische kaders van het bestemmingsplan. Hiervoor is een planuitwerkingskader door de raad vastgesteld. Op dit moment ligt de ontwikkeling stil omdat de initiatiefnemers aangeven geen plan binnen het vastgestelde PUK te kunnen maken. Het college blijft in gesprek met de initiatiefnemers om de mogelijkheden te verkennen.  

Gebiedsontwikkeling Schedeldoekshaven e.o./Campusboulevard
Het Prins Bernhardviaduct wordt ontwikkeld tot een stedelijke boulevard: de Campusboulevard (RIS 304124). Deze boulevard bevat de ontwikkelingen aan de locatie van het Koninklijk Conservatorium, de overbouwing van de sporen bij het Centraal Station, de locatie Hoek Rijnstraat en het Terminalgebouw aan de Schedeldoekshaven. Doel: het transformeren van een grootschalige verkeersverbinding tot een aantrekkelijke stadsentree met ruimte voor de voetganger en fietser. Dit biedt kansen voor de bouw van woningbouw, uitbreiding van de universitair onderwijs en (rijks)kantoren.

In 2023 wordt de definitieve buitenruimte rond de Grotiustorens aangelegd. Ook wordt voor de KC-locatie een bestemmingsplan en projectdocument vastgesteld. Verder wordt gewerkt aan een Nota van Uitgangspunten voor de ontwikkeling aan de Schedeldoekshaven.

Gebiedsontwikkeling Beatrixkwartier
In 2023 wordt de ontwikkelvisie voor dit deelgebied afgerond. Hierin zit naast de opgave het gebied verder te vergroenen de mogelijkheid om enkele kavels te intensiveren met bebouwing en woningen, kantoren en voorzieningen toe te voegen.

HS Kwartier/ Waldorpstraat
Aan de Laakhavenzijde van station Hollands Spoor wordt gewerkt aan de gebiedsontwikkeling HS Kwartier (RIS 301942). De ontwikkeling Escher Gardens is daarin het verst gevorderd. De vergunningverlening staat gepland voor 2023. Het plan bestaat uit 2 woontorens met kantoorruimte en commerciële voorzieningen. In samenhang wordt ook gewerkt aan het ontwerp voor de herinrichting van de Waldorpstraat.

Haagvlietpoort
Da ambities voor het gebied Haagvlietpoort zijn vastgelegd in de NvU Haagvlietpoort. De gebiedsontwikkeling bestaat uit verschillende ontwikkelingen, die deels al als aparte projecten zijn gedefinieerd (The Grace) en deels nog als aparte projecten gedefinieerd moeten worden (Struyck II, Dintelstraat, 3 hoefijzers). In 2023 wordt naast Laakpoort/ The Grace mogelijkerwijs ook gewerkt aan een haalbaarheidsstudie voor de woningbouwontwikkeling Struyck II.

Gebiedsontwikkeling Laan van NOI/ IT Security Campus  
In 2023 zijn de ambities uit de gebiedsagenda Laan van NOI/ICT Security Campus vertaald naar een ontwikkelvisie voor Laan van NOI en omgeving. Ook start in 2023 de eerste fase voor de MIRT Verkenning ‘Oude Lijn en Knopen’ waar het knooppunt station Laan van NOI een deelproject van is. De verdere ontwikkeling van de knoop in samenhang met de gebiedsontwikkeling zal hierin een plek krijgen, waarbij het gegeven is dat het tempo van de gebiedsontwikkeling en die van de knooppuntontwikkeling uiteen lopen.   

Voor de eerste fase van de gebiedsontwikkeling aan de Haagse kant van het station wordt een bestemmingsplan aan de raad voorgelegd, waarmee de ontwikkeling van het voormalig ministerie van Sociale Zaken mogelijk wordt. Er is dan ook een beeldkwaliteitsplan en een buitenruimteplan klaar. De omgevingsvergunning voor de realisatie van dit bouwplan wordt eind 2023 verwacht. De tweede fase van de gebiedsontwikkeling gaat over de Voorburgse kant van het station Laan van NOI. De ruimtelijke kaders voor deze ontwikkeling worden vastgesteld. Daarna worden afspraken gemaakt met de betrokken partijen over de verdere ontwikkeling.

Grotiusplaats
De overkluizing Utrechtsebaan Grotiusplaats is losgeknipt van het gezamenlijke project Grotius - Renovatie Utrechtsebaan. Vanwege een heroverweging op het ontwikkelde ontwerp voor de overkluizing blijkt het niet haalbaar om de renovatie van de Utrechtsebaan en de bouw van de overkluizing tegelijk uit te voeren. Daarnaast heeft het project overkluizing Utrechtsebaan Grotiusplaats een raakvlak met het project Maria Stuart Plein.

Het project overkluizing Utrechtsebaan Grotiusplaats faciliteert de behoefte aan voldoende buitenruimte bieden voor bewoners van de Grotiustorens. Hiervoor zal de Utrechtsebaan overkluisd worden en in samenhang met de buitenruimte van de Grotiustorens ingericht worden. Met deze overkluizing wordt tevens de geluidbelasting op de woontorens gereduceerd. Eind 2022/begin 2023 zal het besluit voor vaststelling ontwerp en vrijgave van de uitvoeringsgelden aan de raad worden voorgelegd . In 2023 start de uitvoering van de overkapping.

Koninklijk Conservatorium
De voormalige locatie van het Koninklijk Conservatorium is door de verhuizing naar AMARE vrijgekomen en inmiddels eigendom van de gemeente. In 2023 wordt voor de herontwikkeling de juridisch-planologische regels vastgesteld op basis van het reeds vastgestelde nota van uitgangspunten. Het huidige gebouw wordt in 2023 gesloopt en bouwrijp gemaakt om de grond uit te kunnen geven aan de 2 ontwikkelende partijen.

Spuikwartier
Het Spuikwartier bestaat uit de bouw van 3 torens rond de nieuwbouw van Amare, de aanpassing van de Spuigarage en Turfmarktgarage en de inrichting van de buitenruimtes rond de torens inclusief het stadsbalkon. In 2023 wordt het Spuiplein opnieuw ingericht en wordt toren A opgeleverd. De Turfmarktgarage wordt afgebouwd en de buitenruimte rond toren A krijgt een nieuwe inrichting. Voor toren C komt een nieuw programma. Hierbij kijken we wat de gevolgen zijn voor juridisch-planologische procedures en de grondexploitatie.

Renovatie Binnenhof
De gemeente wil een soepel verloop van de renovatie van het Binnenhof, een heldere en eenduidige planning, constructief overleg met het Rijksvastgoedbedrijf, duidelijke communicatie met ondernemers en bewoners en een goede interne coördinatie. Daarnaast starten de voorbereidingen voor een nieuw ontwerp voor de buitenruimte in de omgeving van het Binnenhof, uitgaande van bestaande visies zoals de Kern Bijzonder (RIS295184), de uitgangspunten voor het Binnenstadsplan () en het raadsinitiatief Haagse Lanen (RIS 309588).

Met het Rijksvastgoedbedrijf worden afspraken gemaakt over maatregelen in de buitenruimte die nodig zijn voor de plannen die voortkomen uit de renovatie van het Binnenhof. De renovatie is gestart in oktober 2021 en zal 5,5 jaar duren. Een omgevingsmanager zorgt voor de communicatie met de omgeving en zorgt dat het leefbaar blijft. De gemeente en het Rijksvastgoedbedrijf spannen zich in om met programmering van evenementen de bezoekersstromen op peil te houden. In 2023 werkt de gemeente de kansen voor de binnenstad uit, zoals een betere buitenruimte en oplossingen voor het parkeren van fietsen. Dit gebeurt samen met de omgeving, ondernemers en inwoners.

Escamp

Nationaal programma Den Haag  Zuidwest

In Den Haag Zuidwest wonen relatief veel mensen die hulp en ondersteuning nodig hebben. Zuidwest moet weer de wijk van hoop en perspectief worden. Het begin hiervoor is gemaakt met de Regiodeal Den Haag Zuidwest, die in 2019 van start ging. Doel van de Regiodeal is om de wijken in sociaaleconomisch opzicht te versterken. Regiodeal is daarnaast de opmaat naar een nationaal, langjarig programma: Zuidwest op z'n best (15-20 jaar). Dit moet samen met het omvangrijke bouwprogramma werken als vliegwiel.

Den Haag Zuidwest is één van de 20 meest kwetsbare stedelijke gebieden die de rijksstatus hebben verkregen. De komende jaren is het belangrijk dat we de resultaten van de Regiodeal verzilveren en succesvolle projecten waar mogelijk verduurzamen, bijvoorbeeld via de Brede Aanpak Zuidwest. De problematiek in Zuidwest is verknoopt en ingewikkeld. Een eenvoudige oplossing bestaat niet. En de gemeente kan dit niet alleen. De samenwerking met partners, van het Rijk tot bewoners en van ondernemers tot welzijnsorganisaties, is essentieel om Zuidwest er weer bovenop te krijgen. Er is in het coalitieakkoord 8 miljoen beschikbaar gesteld voor programma, participatie en ontmoeting en 15 miljoen gereserveerd voor co-financiering van projecten in Zuidwest.

Uithofslaan
Op een aantal plaatsen binnen het plangebied moet de gemeente de inrichting van de openbare ruimte nog afronden, inclusief de aanleg van de watergangen. De meeste werkzaamheden kunnen pas worden uitgevoerd als het woningplan aan de Abdis Heilwich- en Elizabethstraat klaar is. De eigenaar van de gronden aan de Abdis Heilwich- en Elizabethstraat draagt de aangelegde openbare ruimte over aan de gemeente als de woningbouw klaar is. Daarna kan de gemeente in 2023 de laatste delen van de openbare ruimte inrichten, waaronder een deel van de hoofdweg.

Erasmusveld
Erasmus Veld Den Haag wordt herontwikkeld tot een woonwijk met diverse deelgebieden. Als verbindend element tussen deze gebieden is een nieuw ecologisch lint gepland, inclusief een langzame verkeersverbinding, het eco-lint. Dit is conform het Masterplan Erasmusveld-Leywegzone – 153 (RIS 156419a). Het ecolint verbindt de nieuwe wijk en versterkt de ecologische verbindingszone Erasmusweg en Wateringse Veld. Het ontwerp is gebaseerd op ontwerpprincipes volgende duurzaamheidselementen, ecologie en klimaatbestendigheid. Het ligt geheel op gemeentegrond en is opgenomen in het bestemmingsplan Wateringse Veld Noord. De financiering van het project bestaat uit een gemeentelijke bijdrage en bijdragen van de verschillende deelontwikkelingen in Erasmus Veld.

Dreven, Gaarden, Zichten
Dreven-Gaarden-Zichten is één van de gebiedsontwikkelingen waar Den Haag de groei van de stad wil inzetten om de wijken leefbaarder en aantrekkelijker te maken. De wijken bestaan nu voor circa 80% uit gedateerd woningbezit van Staedion. Deze woningen worden aangepakt met sloop/nieuwbouw of renovatie. Iedereen krijgt de gelegenheid om in de buurt te blijven of terug te keren. Door te verdichten, is het na de aanpak mogelijk om elke bewoner een betaalbare, passende nieuwe woning te bieden, doorstroming te bevorderen en de sociale cohesie zo veel mogelijk in stand te houden en te versterken. Deze opgave gaat hand in hand met mobiliteitsopgaven, duurzaamheidsopgaven en het versterken van de sociale en economische positie van de inwoners en de leefbaarheid van de wijken.

In 2023 start de bouw van de eerste nieuwe complexen in de Zichten: Steenzicht 1a en 1b. Daarnaast start de transformatie van 2 complexen tussen het Zicht en Ruimzicht. Met deze transformatie komt er ook een groot voorzieningenprogramma op de begane grond. In de Dreven gaan de bewoners van de eerste deelplannen naar een andere woning. Voor de hele gebiedsontwikkeling komt in 2023 een omgevingsplan.

Leyweg-Escamplaan (Haga) Locatie-ontwikkeling
In 2023 rondt de gemeente de inrichting van de openbare ruimte af bij de laatste fase van deze ontwikkeling. Het gaat om deelgebied 3 (Haagse Tuin) op de voormalige locatie van het oogziekenhuis en het aangrenzende resterende deel van het Florence Nightingalepark. De verwachting is dat het project in 2023 wordt afgesloten.

Assumburgweg Brandweerkazerne
Dit project, ook wel ‘Levels’ genoemd, ligt op de kop van Moerwijk Oost bij station Moerwijk. Het gaat om een sloopnieuwbouwontwikkeling voor circa 548 woningen, 4.500 m2 commerciële functies en parkeervoorzieningen. Dit project is onderdeel van de gebiedsverkenning Moerwijk Oost (2017). Als gevolg van de vernietiging van het bestemmingsplan door de Raad van State medio 2022 is het project vertraagd.
Met het spoedig ‘herstellen’ van het bestemmingsplan wordt beoogd de vertraging beperkt te houden. De kosten staan in de bijbehorende grondexploitatie (RIS 298576).

De Venen  
De Venen is een project van de Wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest, gelegen in de oksel van de Meppelweg en de Lozerlaan in Den Haag Zuidwest. Het gaat om vernieuwing en verdichting van deze buurt in een gemengde aanpak van renovatie en sloop-nieuwbouw. In 2023 worden de plannen verder uitgewerkt op basis van het planuitwerkingskader, waarvoor de vaststelling voor eind 2022 gepland staat. In de 1e helft van 2023 wordt ook voor het eerste plan een vergunningaanvraag verwacht. De gemeente faciliteert en speelt een actieve rol in het ontwerp, de inrichting en de uitvoering van de openbare ruimte. Het is essentieel om de woningbouwontwikkeling van de Wijkontwikkelingsmaatschappij aan te laten sluiten op de openbare ruimte. Voor het totale project De Venen is een woningbouwimpuls-subsidie toegekend van € 7,5 mln. Hiertegenover staat een gemeentelijke dekking vanuit de Eneco-gelden van 7,5 mln.
Valkenboskerklocatie
De Valkenboskerk wordt verbouwd. Hier komen circa 30 woningen.   

Segbroek

Weigeliaplein
Dit gaat over de herontwikkeling van het Weigeliaplein. Het gaat om de sloop van 395 woningen in 2 fasen, realisatie van 503 woningen, waarvan 417 sociale huur- en 86 koopwoningen. In 2023 wordt het planuitwerkingskader Weigelia opgeleverd. In overleg met het projectteam en de initiatiefnemer werken we aan een ruimtelijk kader. Er loopt vanuit Haag Wonen een participatietraject met de bewoners en de  omgeving. De gemeente is betrokken bij de opzet en de uitvoering van het participatietraject.

Energiekwartier Regentesse Zuid
In dit gebied vindt een transformatie plaats van het voormalig gemeentelijk industrieterrein naar een centrum met een stedelijk en creatief woon- en werkmilieu. Voor deze gebiedsontwikkeling is een samenwerkingsovereenkomst met Staedion en Heijmans gesloten.

In 2023 wordt de Regent II opgeleverd. Het is een woontoren met 98 beleggershuur appartementen en 15 grondgebonden woningen op de hoek Noordwest Buitensingel en Van Boecopkade. De bouwkavel naast dit plot wordt tijdelijk ingericht voor parkeren voor bewoners, tot de gemeenschappelijke parkeergarage (kavel A) aan de Tripstraat klaar is. Voor de oplevering zal rondom Regent I en II gestart worden met het definitief woonrijp maken en het inrichten van de openbare ruimte.

In 2023 start de verdere planuitwerking van kavel A op het huidige parkeerterrein aan de Tripstraat en het Verversingskanaal. Het bestemmingsplan biedt daar ruimte voor een gemeenschappelijke parkeergarage en commerciële voorzieningen. Daarnaast ligt er het verzoek voor het afwijken van het bestemmingsplan ten behoeve van de toevoeging van een woontoren. Tevens zal in het gebied het ontwerp van de openbare ruimte van de Tripstraat en Esperantostraat verder worden geconcretiseerd en het aangepaste ontwerp van de recreatieve route langs het Verversingskanaal.
Daarnaast vindt er afstemming plaats om de samenhang en inpassing van de energietransitie-opgaven in en op het naastgelegen Uniper-terrein goed vorm te geven.   

Haga Sportlaan
Het betreft de herontwikkeling van het voormalig Haga Ziekenhuis naar 300 à 400 woningen. Over het planuitwerkingskader Haga Sportlaan wordt begin 2023 een besluit genomen. In de winter van 2022 – 2023 wordt de locatie tijdelijk ingezet als permanente winteropvang.

Leidschenveen Ypenburg

ROC Mondriaan Oude Middenweg
In 2023 is het ROC Mondriaan klaar. De gemeente stelt een plan op over de toekomst van de openbare ruimte op de Henri Faasdreef.

Wandelganger Henri Faasdreef
In 2023 moet het planuitwerkingskader Wandelloper klaar zijn. Het initiatief gaat uit van een bouwplan van circa 387 woningen. Het programma bevat verschillende woontypen (sociaal, midden, duur, zorg- en studentenwoningen), zorgvoorzieningen, onderwijs en parkeren.

Madeliefveld
De gemeente en woningcorporatie WoonInvest willen 250 wooneenheden op het Madeliefveld ontwikkelen. Dit is onderdeel van de prestatieafspraken tussen de gemeente en de wooncorporatie. Het plan gaat uit van sociale huurwoningen en midden huur. Dit is reeds verwerkt in een door de raad vastgesteld bestemmingsplan.  In 2023 moet het bijbehorende uitwerkingsplan worden vastgesteld. WoonInvest zorgt voor de benodigde onderbouwing van het uitwerkingsplan. De gemeente stelt op basis van de onderbouwingen het uitwerkingsplan op en werkt dit uit. Na vaststelling van het uitwerkingsplan wordt het ontwerp van de ontwikkeling nader gespecificeerd. In 2023 wil WoonInvest een bouwvergunning aanvragen.

A4 Vlietzone
De verwachting is dat eind 2022 de Provincie Zuid-Holland het ambitiedocument voor de Vlietzone gaat presenteren aan de diverse gemeenten in de Vlietzone. Een actiepunt welke voortkomt uit dit provinciale ambitiedocument voor de Vlietzone is om samen met de provincie Zuid-Holland en de buurgemeenten een verkeerskundig onderzoek te starten om de verkeersveiligheid op de Westvlietweg voor langzaam verkeer te verbeteren.

A12 Deelplan 20
In Deelplan 20 worden in 2023 de resterende kavels in Kleinschalig Opdrachtgeverschap bebouwd, totaal 100 kavels voor 148 woningen en 4 bedrijfskavels. Daarnaast wordt de openbare ruimte gefaseerd aangelegd. In Deelplan 20 komt betaald parkeren, na realisatie van de meeste woningen (projectdocument, RIS297955). De kosten staan in de bijbehorende grondexploitatie (RIS297955).

A12 Deelplan 26
In 2023 is de Pathé bioscoop in Ypenburg klaar. De gemeente zal de openbare ruimte rondom de bioscoop definitief aanleggen.

RWS-kavel       
In 2022 is het aangepaste bestemmingsplan voor dit kavel definitief in werking getreden. Door ontwikkelaar Nieuwe Rhône is een nieuw plan uitgewerkt om tot een aanvraag van de omgevingsvergunning te komen. Het plan bestaat uit een Decathlon conceptstore met try & buy-voorzieningen binnen en buiten, een evenementenplaza, horeca, een duurzaam oplaadstation en andere functies die sport en gezondheid ondersteunen.

Gavikavel
In 2023 wordt de gebiedsontwikkeling verder vormgegeven voor de Gavikavel. Voor deel 1a (waar de tramremise komt) wordt het ontwerp verder uitgewerkt, inclusief de ontsluiting. De HTM en MRDH zijn verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de remise. Ook wordt gewerkt aan het projectdocument voor het starten van de grondexploitatie.  In 2022 is de NvU vastgesteld deze zal in 2023 gevolgd worden door een Voorlopig Ontwerp.

De planvorming voor de remise-kavel (1a) en de rest van de het Gavikavel (1b) vindt gecoördineerd plaats. Vandaar dat parallel wordt gewerkt aan de Nota van Uitgangspunten voor het resterende deel. De planning is dat deze eind 2023 klaar is. De gemeente heeft een uitvoerende rol in dit project. De gemeente Den Haag heeft de Gavikavel in eigendom.

Scheveningen

AMF
De gemeente faciliteert het Rijksvastgoedbedrijf in haar toekomstverkenning voor de herontwikkeling van de Frederikkazerne, inclusief AMF. Het uitgangspunt is dat de Frederikkazerne beschikbaar blijft voor defensiedoeleinden in de toekomstige situatie. Ook wordt beoogd nationale veiligheidsdiensten (AIVD & MIVD) te huisvesten. Dat betekent dat er passende bouwwerken komen, zoals kantoren en ondersteunende functies. Begin 2023 wordt de verkenning afgerond en met een Planuitwerkingskader (PUK) voorgelegd aan de raad in Q1/Q2 2023. Na afronding van de ruimtelijke verkenning wordt bepaald hoe de beoogde herontwikkeling verder gestalte kan krijgen.

De initiatiefnemer start naar verwachting medio 2023 met een omgevingsvergunningsaanvraag, na vaststelling van het PUK.

Plesmanweg  
In 2023 wordt een bestemmingsplanwijziging aan de raad voorgelegd voor de nieuwbouw achter het monument aan de Plesmanweg, het oude ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De bouw van fase 2 kan dan van start. De nodige maatregelen worden uitgevoerd voor de verkeerveiligheid en extra vergroening. De transformatie van het monument zelf met 63 sociale huurwoningen is dan al in volle gang.

Madurodam
In 2023 verwacht Madurodam een onherroepelijke omgevingsvergunning te hebben. Daarna kan de juridische levering van de grond plaatsvinden en kunnen de eerste werkzaamheden starten voor uitbreiding van het attractiepark.

Martelaren van Gorcumkerk
Met de afronding van de haalbaarheidsstudie beslist het nieuwe college welke variant uit de haalbaarheidsstudie wordt uitgewerkt in een Nota van Uitgangspunten. De oplevering is afhankelijk van de gekozen variant in 2023.

Haagse Hout

Spaarwaterstraat
Er wordt gewerkt aan de voorbereiding van een Nota van Uitgangspunten voor vernieuwing van de Van Hoogstratenschool naar een kindcentrum en het toevoegen van sociale huurwoningen en betaalbare koopwoningen in het kader van het Doorbraakplan (RIS310115). Als het plan haalbaar is gaat de gemeente in 2023 door met het participatietraject met de buurtbewoners en andere betrokkenen. Vervolgens kan de Nota van Uitgangspunten worden afgemaakt en in 2023 worden gestart met het opstellen van een projectdocument en een GREX.   

Shell
Shell wil haar kantorencomplex versneld moderniseren en verduurzamen en een campusomgeving creëren. Door corona heeft de herontwikkeling van gebouw Carel van Bylandtlaan 23 twee jaar stilgelegen. Begin 2022 is met Shell gesproken over de sloop/nieuwbouw van dit gebouw en de wensen van Shell voor het openbare gebied en hun overige kantoorgebouwen. De asbestsaneringswerkzaamheden zijn eind 2021 gestart. De in 2019 vastgestelde PUK is verlopen. Shell is zich daarvan bewust en weet dat er een nieuwe PUK opgesteld moet worden als zij hun oude plan weer willen oppakken.

Isabellaland       
Voor woonwagenlocatie Isabellaland wordt bepaald in hoeverre uitbreiding van de bestaande woonwagenlocatie mogelijk is. In voorbereiding op verdere planontwikkeling, wordt in 2022 gewerkt aan de Nota van Uitgangspunten. Hierbij wordt ook goed gekeken naar de financiële haalbaarheid van dit project. Wanneer aanvullende benodigde financiële middelen worden toegekend aan dit project, worden de Nota van Uitgangspunten en bijbehorende financiële paragraaf vastgesteld Q1 2023. Hierop volgt het opstellen vaneen projectdocument en bijbehorende grondexploitatie. Hierna wordt gestart met het ontwerpen van de openbare ruimte en het bouwrijpmaakbestek.

Willem Royaardsplein                  
Initiatiefnemer van dit project is de eigenaar van het winkelcentrum, WP Retail Invest. De gemeente vervult een faciliterende rol voor deze beoogde herontwikkeling. Het gaat om het huidige parkeerterrein, de paviljoens en een aantal kiosken op en rond het plein. Er komt een ondergrondse parkeergarage, daarboven de supermarkt met andere winkels. Op de eerste, tweede en derde verdieping komen woningen. In de tweede fase, als de Albert Heijn is verhuisd, gaat de eigenaar de bestaande winkels in de plint renoveren, het kopgebouw slopen en starten met nieuwbouw.

Het streven is dat eind 2022 de raad wordt geïnformeerd over het collegebesluit tot tervisielegging van het ontwerp-bestemmingsplan Willem Royaardsplein. Dit vormt het planologisch kader voor de ontwikkeling van het Willem Royaardsplein. De gemeente Den Haag controleert tegelijkertijd of het door de initiatiefnemer voorgestelde bouwplan past binnen de vigerende ruimtelijke kaders. Het streven is om zo gebruik te maken van de coördinatieregeling, en het bestemmingsplan gecoördineerd in samenhang met een omgevingsvergunning vast te laten stellen. Als deze beoogde procedure succesvol is, worden in 2023 eventuele bezwaren en beroepen behandeld. Zijn die er niet, dan start de sloop en het bouwrijp maken in 2023.

Algemeen
We zetten in 2023 door wat in de afgelopen jaren in gang is gezet. Dat gaat allereerst om het tegengaan van het tekort aan woningen, zowel kwantitatief als kwalitatief en zowel via nieuwbouw als in de bestaande voorraad. We gaan door met onze dienstverlening: van de ondersteuning van inwoners bij de verduurzaming en het onderhoud van hun woning, tot het inspelen op actuele uitdagingen van de kinderopvangtoeslag-affaire tot bijzondere doelgroepen. Onze activiteiten variëren van het urgentieprogramma betaalbare woningbouw tot het doorbraakplan zorgdoelgroepen en statushouders, van innovatieve woonvormen tot woonzorgbeleid, van tijdelijkheid tot flexibele woonvormen, van het handhaven op onder meer opkoopbescherming en huisvestingsvergunning tot de mogelijke invoering van een verhuurvergunning. We kijken in samenhang naar de woning en de woonomgeving, naar woonoverlast, leefbaarheid en placemaking. We blijven samen optrekken met onze partners in de stad via kanalen als de Haagse Tafel en het Stadmakersfestival.

Woningbouw
De druk op de Haagse woningmarkt is onverminderd hoog. Dit uit zich  in een steeds grotere frictie tussen vraag en aanbod op het gebied van beschikbaarheid en betaalbaarheid. De wachttijden voor een sociale woning zijn inmiddels opgelopen tot tenminste 7 jaar. Ook de woonquote (het aandeel van het inkomen dat bewoners betalen aan woonlasten) is afgelopen jaren sterk gestegen. Een van de belangrijke beleidsambities van het college is daarom: zorgen voor voldoende betaalbare woningen voor de Haagse inwoners.

De ambitie is daarbij als volgt gekwantificeerd. Den Haag werkt toe naar een woningbouwproductie van 4000 woningen per jaar.  30% Sociaal, gebouwd door of voor een woningcorporatie. Minimaal 25% van de woningen daarvan is in het middeldure huursegment (met instandhoudingstermijn van minimaal 20 jaar) en 25% van de nieuwbouwwoningen in de betaalbare koopsector. Voor het CID gelden de volgende normen: 30% sociaal, 20% middeldure huur (met instandhoudingstermijn van minimaal 20 jaar) en 20% betaalbare koop. De betaalbare koopsector is in de gehele stad gekoppeld aan de grens die de Nationale Hypotheek Garantie hanteert.

Daarnaast zijn er nog steeds verschillende doelgroepen die een inhaalslag en extra inzet nodig hebben om ook een thuis in Den Haag te krijgen. Denk aan spoedzoekers, statushouders, uitstromers uit zorginstellingen, woonwagenbewoners, daklozen, arbeidsmigranten en studenten.

De woningbouw vindt de komende 10 jaar voor een groot deel plaats in de 3 grote ontwikkelgebieden van Den Haag: het CID, de Binckhorst en Den Haag Zuidwest. Daarnaast bouwen we ook in de overige gebieden in Den Haag, vooral ook om de doorstroming in deze delen van Den Haag te bevorderen.

We hebben in 2021 gezien dat het lukt om meer te bouwen en ook meer sociale woningbouw te creëren. Met het Urgentieprogramma sociale en betaalbare woningbouw en het Doorbraakplan Bijzondere Doelgroepen wil het college extra woningen realiseren in het betaalbare segment en voor bijzondere doelgroepen. Het college wil haar versterkte inzet komende jaren in deze beide segmenten voortzetten.

30% sociale woningbouw & woningcorporaties
In de afgelopen jaren hebben we (met uitzondering van het jaar 2021) minder sociale en betaalbare woningbouw kunnen toevoegen, als gevolg van rijksbeleid en het daardoor inperken van de investeringen door de corporatiesector (verhuurdersheffing). Het college zet met de Woonagenda 2020 – 2023 in op uitbreiding van de bouwproductie, betaalbaarheid en een groter aandeel sociale woningbouw met een primaire rol voor de corporaties. In 2022 wordt de huidige Woonagenda met een jaar (beleidsneutraal) verlengd. In 2023 zal een nieuwe Woonvisie en uitvoeringsagenda worden vastgesteld.

Ook het Rijk zet de toon met het recente Nationale Woon- en Bouwprogramma en het programma Woningbouw. Daarbij ligt het accent op 66% betaalbare woningbouw, waarvan 30% sociale woningbouw. Verder heeft het rijk programma’s opgesteld over Een Thuis voor iedereen, Betaalbaar Wonen, Verduurzamen gebouwde omgeving, Leefbaarheid en Veiligheid. Allen relevante programma’s voor de nieuwbouw, verbouw, verduurzaming en verbetering van wijken.

De Haagse woningcorporaties hebben inmiddels ook hun investeringsambities naar boven bijgesteld. Het college verwacht dat het geambieerde aandeel sociale woningbouw (30% = 1.200 woningen) door de 6 in Den Haag werkzame corporaties kan worden ingevuld. Wij zullen onze gezamenlijke ambities verder vastleggen in onderlinge prestatie-, samenwerkings- en productieafspraken.

Het college stimuleert ook innovatieve woonvormen. In de programmering voor middeldure huur en betaalbare koop streeft het college naar 100 woningen per jaar voor innovatieve woonvormen, zoals particulier opdrachtgeverschap, woon coöperaties en groepswonen. Woningcorporaties vragen we aanvullend hierop ook een bijdrage te leveren. Op deze wijze wil het college nog meer inspelen op de vraag naar bijzondere woningen en woonvormen. We moeten de beschikbare ruimte in de stad optimaal benutten om in de woningbehoefte te voorzien. Het steviger sturen op de programmering van de woningbouw en specifiek het betaalbare segment werpt vruchten af.

Woonruimteverdeling

Druk op de sociale woningvoorraad
De druk op de bestaande sociale huurvoorraad blijft groot. Het aantal woningzoekenden neemt toe, ondanks een forse toename van het aantal verhuringen in 2021. De vraag naar betaalbare huurwoningen wordt komende jaren nog groter. Tegelijkertijd worden door sloop-nieuwbouwopgave op korte termijn woningen aan de voorraad onttrokken, om vervolgens na verdichten uiteindelijk meer betaalbare woningen toe te voegen. Voor de herhuisvesting van de bewoners zal een beroep gedaan worden op een deel van het vrijkomend woningaanbod.

Daarnaast zien we dat de druk op huisvesting vanuit specifieke doelgroepen, van ouderen tot arbeidsmigranten, toeneemt. Ook neemt de vraag naar woningen voor zorgdoelgroepen en statushouders jaarlijks toe. Het college wil de wachttijd voor reguliere woningzoekenden niet verder laten oplopen. Daarom moeten we zorgen voor meer betaalbare huurwoningen, de doorstroming stimuleren via het doorstroombeleid en de schaarse woningen optimaal verdelen.

Het huidige woonruimteverdelingssysteem is gebaseerd op woon-inschrijfduur. We verkennen met de regio de mogelijkheden om de systematiek te verbeteren. Hiermee beogen we de verschillende doelgroepen woningzoekenden beter te kunnen accommoderen. De kosten voor de inrichting van een nieuw woonruimteverdelingssysteem zijn voor Den Haag.

Urgenties
Woningzoekenden met acute woonproblemen kunnen een urgentieverklaring aanvragen. Met de heersende woningnood, is het echter steeds ingewikkelder om mensen snel aan passende woonruimte te helpen. Met de huisvestingsverordening 2019 zijn de regels om in aanmerking te komen voor een urgentieverklaring strenger geworden. Dit zorgt ervoor dat er meer regulier woningzoekenden in aanmerking komen voor een woning op basis van hun wachttijd.
Tegelijkertijd zien we een toenemend aantal schrijnende gevallen, mensen die niet aan de voorwaarden voor een urgentieverklaring voldoen. Dit leidt tot het vaker toepassen van de hardheidsclausule. Ook vallen mensen soms tussen wal en schip wanneer bijvoorbeeld een veranderende gezondheidssituatie een andere woning noodzakelijk maakt en een passende woning moeilijk te vinden is. Voor deze gevallen is een werkwijze ingericht om met alle betrokken partijen integraal, persoonsgerichte maatwerk te bieden.

Middensegment
In 2023 sturen we op het realiseren van minimaal 25 % middeldure huur (met instandhoudingstermijn van minimaal 20 jaar) in het woningbouwprogramma. Met uitzondering van het CID waar 20% middeldure huur gerealiseerd moet worden.We gaan door met de huisvestingsvergunning voor middeldure huurwoningen, ook als het rijk met een vorm van regulering komt van de middenhuur. Daarmee zorgen we dat deze woningen beschikbaar zijn voor huishoudens met een middeninkomen.

Voor middeldure huurwoningen is sinds 1 juli 2019 een huisvestingsvergunning verplicht. In 2021 vond de nulmeting Evaluatie huisvestingsvergunning middeldure huurwoningen plaats. In navolging op de evaluatie in 2022, de zogeheten één-meting, laten we in 2023 een uitgebreider onderzoek uitvoeren. Ook nemen we hierin de resultaten van het woononderzoek Nederland WoON2021 mee.

Voorraadbeleid
Het college bouwt voort op het staande beleid uit nota voorraadbeleid. In deze nota staat het beleid voor het gebruik van de bestaande woningvoorraad. Daarin staan maatregelen voor onder andere kamerbewoning, de toeristische verhuur van woonruimten en woningonttrekking. Ook geldt een opkoopbescherming. Deze opkoopbescherming wordt geëvalueerd in 2023. Het college handhaaft de regels rondom splitsing van woningen maar verruimt de regels rondom verkamering met het doel om meer ruimte te vinden voor studenten in wijken waar verkamering verantwoord is. Initiatieven als ‘Kamers met aandacht’ en andere vormen van hospitaverhuur kunnen bijdragen aan een beter gebruik van de bestaande woonvoorraad

Nieuwe woonvisie
Medio 2023 wordt een nieuwe Woonvisie aan de raad voorgelegd, inclusief een uitvoeringsagenda voor de korte termijn. Daarbij is ook aandacht voor het monitoren van de doelen via een voortgangsrapportage. Daarnaast wordt er een nieuwe regionale woonvisie opgesteld en een regionale en lokale woonzorgvisie (zie hieronder).

In 2023 komt de laatste voortgangsrapportage over de Woonagenda 2020-2023. Deze voortgangsrapportage gaat over het jaar 2022 met waar mogelijk een doorkijkje naar de eerste helft van 2023.

Huisvesting aandachtsgroepen
Voor de huisvesting van aandachtsgroepen is in mei 2022 het nationaal programma Een thuis voor iedereen vastgesteld. Met dit programma wordt de trend van verslechterende huisvestingsmogelijkheden voor aandachtsgroepen doorbroken. Onder aandachtsgroepen verstaan we: ouderen, uitstromers uit zorg- en opvanginstellingen, statushouders, studenten, arbeidsmigranten, medisch en sociaal urgenten, economisch daklozen en woonwagenbewoners.

Een van de onderdelen van het programma is een voor gemeenten verplichte woonzorgvisie voor alle aandachtsgroepen. Hieruit volgt een integrale visie en aanpak voor alle aandachtsgroepen op de terreinen wonen, zorg, welzijn, bestaanszekerheid en werk. Deze woonzorgvisie moet op regionaal niveau leiden tot afspraken over een verdeelsystematiek. Zo kunnen we de huisvestingsopgave van aandachtsgroepen beter spreiden over de regio. De afspraken hierover moeten vervolgens terechtkomen in de prestatieafspraken met corporaties en zorgpartijen. Haaglanden is door het rijk aangewezen als  voorloperregio.

Doorbraakplan
In 2023 zetten we het doorbraakplan voort met aandacht voor kleinschaligheid en evenwichtige spreiding in de stad. We hebben extra aandacht voor jongeren die uitstromen uit zorginstellingen. Met de regio worden afspraken gemaakt over huisvesting voor deze doelgroepen. Met het Doorbraakplan 1e en 2e tranche (RIS 310115 en RIS 311978) werken we aan 21 extra huisvestingsprojecten voor deze doelgroepen. Het doorbraakplan is opgesteld om verschillende redenen. Allereerst hebben we voor deze doelgroepen een wettelijke taak. Daarnaast willen we dakloosheid tegengaan, moeten we als gemeente voor deze groep nu dure noodoplossingen inzetten en willen we uitstroom uit zorginstellingen bevorderen om daar plekken vrij te maken voor mensen die zorg nodig hebben.

De huisvestingsvraag is groter dan het beschikbare woningaanbod van de corporaties voor deze doelgroepen. We verwachten het doorbraakplan nog 4 jaar te moeten continueren, totdat het sociale woningaanbod voldoende is vergroot. In 2023 bereiden we een nieuwe tranche aan projecten voor en werken aan het organiseren van de benodigde financiële dekking. We bouwen aan een coalitie met de stad en nodigen ook andere partijen uit een bijdrage te leveren aan de opgave.

Huisvesting zorgdoelgroepen
Onder zorgdoelgroepen verstaan we: cliënten die vanuit een intramurale setting naar een onzelfstandige of zelfstandige woning gaan waarvoor zij huur betalen en eventuele ondersteuning ontvangen. De zorg- en opvanginstellingen hebben aangegeven in 2023 ongeveer 1.300 woningen nodig te hebben voor uitstromers.
In 2023 worden de lopende afspraken binnen het convenant uitgevoerd om 313 woningen voor uitstromers te realiseren, in samenwerking met zorg- en opvanginstellingen. Daarnaast worden de volgende huisvestingsprojecten in het Doorbraakplan gerealiseerd: Leeghwaterplein, Loosduinsekade, Ketelstraat en Jaap Edenweg

Woningen voor statushouders
De gemeente heeft de wettelijke taak om statushouders te huisvesten. Het aantal te huisvesten statushouders varieert per jaar. In 2023 worden er circa 1.300 statushouders verwacht. Een groot deel van de statushouders krijgt een huis uit de corporatievoorraad. Statushouders krijgen een eenmalig woningaanbod van de corporaties. In 2021 en 2022 was de vraag naar woningen voor statushouders hoger dan het aanbod van vrijkomende woningen voor deze doelgroep in de corporatievoorraad.

Daarom worden in het kader van het doorbraakplan extra tijdelijke woonplekken voor statushouders gerealiseerd buiten de corporatiesector.

Vernieuwing zorgvastgoed/langer zelfstandig thuis
Traditionele verzorgingshuizen worden waar mogelijk en passend omgebouwd tot nieuwe vormen van wonen en zorg. Er is dan een deel van het gebouw ingericht voor verpleeghuiszorg en een ander deel voor zelfstandig wonen. Hier is zorg voor kwetsbare ouderen die een beschermde woonomgeving nodig hebben. In de plint van het gebouw is ruimte voor zorg- en welzijnsfuncties. We voeren gesprekken met initiatiefnemers en eigenaren van zorgvastgoed, zorginstellingen en corporaties en matchen waar mogelijk vraag en aanbod. Ook verwijzen we naar de rijksregeling voor woon-zorginitiatieven.

Groepswonen
In de betaalbare koopopgave kijken we naar vormen van groepswonen. We koppelen initiatiefnemers voor groepswonen aan het Centrum Groepswonen bij mogelijk interessante ontwikkelingen. We hebben regelmatig overleg met het centrum over ontwikkeling van locaties. We nemen het advies van het centrum groepswonen mee over de behoefte aan geclusterde woonvormen.

Doorstroom
De gemeente ondersteunt ouderen bij het zoeken naar passende woonruimte met de inzet van doorstroommaatregelen:

• De gemeentelijke doorstroommakelaar verbindt relevante partijen zoals stadsdelen, welzijnsorganisaties, Wmo-consulenten en corporaties.
• De doorstroompremie-regeling gaat worden verlengd met een looptijd tot en met 31 december 2023.
• We stimuleren de doorstroming van senioren in grote woningen.
• We stimuleren de doorstroming van ouderen naar beter toegankelijke seniorenwoningen.
• We ontwikkelen een informatieplatform voor senioren over woningaanbod, woningaanpassingen en ondersteuning.
• We doen mee aan het project Woongemak. Dit project stimuleert eigenaren en bewoners van 65 jaar en ouder tot collectieve inkoop van voorzieningen zodat ze langer in hun eigen woning kunnen blijven wonen.

Studenten
Den Haag groeit als internationale studentenstad. De huisvestingsbehoefte van studenten volgen we aan de hand van de monitor studentenhuisvesting. Tussen 2020 en 2026 willen we 3.000 extra wooneenheden voor studenten creëren. Voor de periode tot 2023 is de ambitie 1.000 wooneenheden, waarbij wij op koers lopen. Voor de periode na 2023 kijken wij naar kansen voor nieuwe studentenhuisvesting in de hele stad. Tegelijkertijd kijken wij naar de bestaande mogelijkheden in de bestaande woningvoorraad, zoals hospitaverhuur en verruiming van de regels rondom verkamering. We houden oog voor de rechtspositie van studenten als huurder.
We zien het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente, Rijk, onderwijsinstellingen, corporaties, studentenhuisvesters en vastgoedeigenaren om groei van het aantal studenten en van het aantal studentenwoningen hand in hand te laten gaan. We verstevigen de informatiepositie van (internationale) studenten, zodat zij op de hoogte zijn van rechten en regels ten aanzien van goed verhuurderschap.

Arbeidsmigranten
In de tweede voortgangsrapportage Arbeidsmigranten 2021 (RIS 311440) staat een breed scala aan initiatieven vanuit de gehele gemeente voor arbeidsmigranten in Den Haag. In 2023 gaan we verder met het verbeteren van de informatievoorziening, registratie, opvang van dakloze migranten, nieuwe huisvesting voor arbeidsmigranten, het reguleren van de huurmarkt door middel van de verhuurdersvergunning en het grip krijgen op de uitzendbranche. Daarvoor starten we een programma ‘Arbeidsmigratie in goede banen’. Zowel voor de buurten waar mensen wonen, als voor de positie van de migranten zelf.

Het gaat om een grote diversiteit aan maatregelen, die moeten worden gerealiseerd door de gemeente zelf en in samenwerking met het Rijk, de provincie, werkgevers en uitzenders en andere betrokken partijen. Met name de regering zal werk moeten maken van de aanbevelingen van het Aanjaagteam Roemer en deze moeten verankeren in beleid en regelgeving. Op basis daarvan kan de gemeente haar beleid en inzet gericht op EU-arbeidsmigranten verder aanscherpen en ontwikkelen tot een samenhangende bestendige aanpak.

Onmisbare beroepsgroepen
Ook voor de komende jaren hebben we oog voor huisvesting voor cruciale beroepen. We gaan door met de aanpak waarbij we afspraken maken met diverse marktpartijen over het beschikbaar stellen van nieuwbouwwoningen voor de doelgroep. De gemeente zorgt daarbij voor een goede ontsluiting van vraag en aanbod. Daarnaast onderzoeken we de mogelijkheden om bij wijze van experiment, enkele corporatiewoningen in Zuidwest toe te wijzen aan mensen met een cruciaal beroep.

Woonwagens
De gemeente heeft een inspanningsverplichting om het woonwagenleven en de woonwagencultuur te faciliteren. Dat doen we door Haags woonwagenbeleid op basis van mensrechtelijke kaders vast te laten stellen. Bovendien gaan we op bestaande woonwagenlocaties waar dat mogelijk is standplaatsen toevoegen. We continueren de komende jaren het woonwagenbeleid. Voor de bewoners van de locatie Energiestraat wordt een alternatieve plek gezocht. We zijn in gesprek aan met woningcorporaties over de overdracht van gemeentelijke standplaatsen en huurwoonwagens.

Innovatieve woonvormen
Den Haag heeft een traditie met innovatieve woonvormen waarbij de eindgebruiker centraal staat. Het huidige programma Kleinschalig opdrachtgeverschap is in afronding. In 2023 werken we verder aan een actieplan voor innovatieve woonvormen (doel is jaarlijks 100 woningen realiseren). Woningcorporaties vragen we aanvullend hierop ook actie te ondernemen. Met het actieplan willen we andere woonvormen stimuleren en faciliteren.

Dit doen we door in beleid en in het woningbouwprogramma ruimte te maken voor innovatieve woonvormen, door locaties hiervoor aan te wijzen, door de ontwikkeling van een specifiek financieel pakket (mogelijk fonds) voor deze woonvormen en door initiatiefnemers te ondersteunen met het verder brengen van een initiatief voor innovatieve woonvormen.

Kwaliteitsbeleid Haagse woningvoorraad
In 2023 gaat de gemeente aan de slag met de uitkomsten van het onderzoek naar de kwaliteit van de Haagse woningvoorraad. Dit onderzoek is in 2022 afgerond. De rapportage is de basis voor het college om te komen tot een weging en prioritering van beleid en acties als het gaat om verbetering van de kwaliteit van de Haagse woningvoorraad, woonomgeving (Haags Stad Maken). Projecten en aanpakken die worden voortgezet zijn: Haagse aanpak vocht en schimmel, woning-APK, aanpak loden leidingen en bewustwording rook- en koolmonoxidemelders.

VvE-balie & Huurbalie
De VvE-balie werkt aan een toekomstbestendige woningvoorraad en helpt Verenigingen van Eigenaars (VvE) bij achterstallig woningonderhoud en het verduurzamen van hun pand. Verder stimuleren de adviseurs de ontwikkeling tot sterke verenigingen en activeren en adviseren zij woningeigenaren over duurzaam woningonderhoud en andere zaken. Daarmee is de VvE-balie een belangrijk instrument voor het behoud van de kwaliteit van onze woningvoorraad en één van de pijlers van de verduurzaming van de woningvoorraad.

Het aantal vragen en verzoeken voor ondersteuning van Verenigingen van Eigenaars neemt toe. Steeds vaker biedt de balie haar diensten proactief aan in wijken en stadsdelen. Het aantal particuliere verhuurders neemt toe in de stad en veelal hebben zij bezit in een vereniging. Dit brengt een andere dynamiek met zich mee. De VvE-balie zet zich in om deze doelgroep gerichter van informatie en advies te voorzien.

Huurbalie
Sinds 2021 is de VvE-balie uitgebreid met een huurbalie. Huurders en verhuurders in de particuliere verhuur kunnen hier terecht voor informatie. Het is de ingang bij de gemeente om verhuurders op weg te helpen. De huurbalie is telefonisch en digitaal bereikbaar via spreekuren op de locaties. Fysiek kan men terecht op de Denneweg en daar komen nog twee Hou van je huis-locaties bij. De huurbalie helpt particuliere huurders en verhuurders in Den Haag met gratis, onafhankelijk advies en informatie over bijvoorbeeld huurcontracten of woningonderhoud. De opening van de huurbalie is een van de maatregelen waarmee de gemeente werkt aan het bevorderen van goed verhuurderschap. We continueren de huurbalie met een structureel bedrag van € 0,2 miljoen om particuliere huurders te voorzien van informatie over hun rechtspositie en verantwoordelijkheden.

Aanpak woningen met E, F en G labels
De opgave waar Den Haag voor staat als het gaat om de bestaande woningvoorraad is groot. Ten opzichte van de nieuwbouwcijfers zijn de aantallen woningen hoog. Ook het aantal bestaande woningen waar extra inzet voor nodig is, is groot. Dit blijkt wanneer we kijken naar de energetische staat van de woningen in Den Haag. Landelijk had 15,5% van de woningen per 1 januari 2022 een energielabel E, F of G. Een label E betekent een hoge noodzaak om te investeren in energiebesparing en voorbereiden op een andere manier van verwarmen.

In Den Haag gaat het om maar liefst 40% van de woningvoorraad per 1 januari 2022 met een energielabel van E of lager. De Europese Unie werkt aan een plan om per 2030 te verordenen dat woningen label D of hoger hebben. Dat betekent dus een noodzaak tot het verduurzamen van 100.000 woningen in Den Haag, omdat die woningen anders mogelijk niet meer verkocht, verhuurd of zelfs bewoond mogen worden. We zorgen dat verduurzaming van de woningvoorraad hand in hand gaat met goed onderhoud en inzet op een veilige en gezonde woning. Hiervoor werken we nauw samen met partijen in de stad. Zie ook programma 2.3.

Particuliere huurmarkt
De sterke groei van de particuliere huurmarkt, samen met diverse misstanden die er spelen rondom slecht verhuurderschap, vragen om een nieuwe en uitgebreide focus op deze sector.  
We voeren de komende periode beleid met als doel het stimuleren en afdwingen van goed verhuurderschap op grond van het nieuwe wettelijk kader. We hanteren een verhuurvergunning om goed verhuurderschap af te dwingen en zetten een aanpak overbewoning op, waarin ook ongeregistreerd wonen wordt meegenomen. We onderzoeken de effecten van keep to let: het ‘in bezit houden’ van een koopwoning na verhuizing, om deze te verhuren. Verder versterken we de Haagse aanpak van slecht verhuurderschap en woonoverlast, onder andere door uitbreiding van de inzet van de Haagse Pandbrigade. Het tegengaan van overbewoning krijgt prioriteit. We zetten de samenwerking met particuliere verhuurders in de stad voort, waarbij we ook diverse inhoudelijke kennissessies organiseren.

Woonvisie/Woonagenda
De huidige Woonagenda 2020- – 2023 verloopt op 1 januari 2023. De komende tijd werken we aan een nieuwe Woonvisie waarin een uitvoeringsagenda komt. In de Woonvisie worden de gewenste en noodzakelijke ontwikkelingen geschetst op het terrein van wonen voor de middellange termijn. In de Woonvisie staat het gewenste kwalitatieve bouwprogramma in termen van doelgroepen, prijssegmenten en woonmilieus. Ook de ambities op het gebied van verduurzaming en kwaliteit van de bestaande woningvoorraad en betaalbaarheid staan erin. De bijbehorende uitvoeringsagenda bevat concrete maatregelen om de huidige wooncrisis aan te pakken. Bij de ontwikkeling van de Woonvisie werken we nauw samen met partners in de stad, zoals woningcorporaties, marktpartijen en stadmakers.

Raamovereenkomst
2023 is het laatste jaar van de looptijd van de raamovereenkomst met Haagse woningcorporaties en huurdersorganisaties. We gaan samen met de woningcorporaties en huurdersorganisaties een nieuwe raamovereenkomst afsluiten met meerjarige afspraken. Daarnaast maken we voor 2024 ook prestatieafspraken met de corporaties en hun huurdersorganisaties op individueel niveau.

Haags Stadmaken
In 2023 gaan we door met de implementatie van stadmakersinitiatieven. Dit doen we bijvoorbeeld in combinatie met tijdelijke woningen en reguliere woningbouwprojecten. Maar ook door actieve ondersteuning van pilotprojecten in de stad. De kracht van Haags Stadmaken zit in de manier waarop bewoners, bedrijven en instellingen samen zelf het initiatief nemen om hun straat, buurt of wijk te verbeteren. Eind 2022 verschijnt het uitvoeringsprogramma Haags Stadmaken, waarin de lijnen staan voor een stadsbrede aanpak over hoe de gemeente straten, buurten en wijken kan faciliteren, op een manier die snel, licht en goedkoop is. Dit programma wordt opgesteld in nauwe samenwerking met de stad. Hierbij zoeken we nadrukkelijk het partnerschap met het Haags samenspel. Op grond van de uitgezette lijnen zal de gemeente in 2023 zoveel mogelijk stadmakersinitiatieven integraal faciliteren.

Fondsen
Van Lokaal Initiatievenfonds voor Schone Energie tot Community-Led Local Development, van innovatieve woonvormen tot kwetsbare doelgroepen, van stadmakers tot de woonomgeving. De gemeente is betrokken bij diverse fondsen die helpen bij het versterken van Den Haag als woonstad. We optimaliseren de inzet van fondsen voor het versterken van wonen in Den Haag. We haken waar mogelijk aan bij het co-financieringsfonds.

Samenwerking marktpartijen
We werken aan Den Haag als prettige woonstad samen met onze partners in Den Haag. Ook in 2023 werken we samen met partijen als de Haagse Tafel Wonen, stichting Wonen in Den Haag, zorgpartijen en duurzaamheidspartijen. Zo versterken we onze gezamenlijke Haagse slagkracht.
In 2023 organiseren we het tweede Stadmakersfestival. We gaan door met de nationale en internationale samenwerking met de G5, stadmakersinitiatieven en Placemaking Europe.

Gebiedsontwikkelingen
We werken integraal aan de prioritaire gebieden (zoals Weimarstraat en van Baerlestraat) en de gebiedspilot voor Laak tot de grootschalige ontwikkelgebieden CID, Zuidwest en Binckhorst. Samen pakken we de stedelijke prioriteiten in samenhang op als het gaat om wonen en de gebiedsprioriteiten. We zijn steeds op zoek naar kruisbestuiving. Dit kan er onder meer toe leiden dat in producten als de Woonvisie, de Woonzorgvisie en de aanpak van de EFG labels we ook een uitwerking voor specifieke gebieden opnemen.

Den Haag Zuidwest
In 2023 gaan we 4 van de maatregelen uit de top 10 met partners oppakken in Den Haag Zuidwest:

• Het verbeteren en toevoegen van woningen, maatregel 2.
• Het faciliteren van ontmoeten in plinten, maatregel 4.
• Het met voorrang toewijzen van woningen aan de onmisbare beroepsgroepen, maatregel 6.
• Het realiseren van voorzieningen voor kwetsbare personen spreiden over de stad, maatregel 8.

Toezicht en handhaving wonen

Toezicht en handhaving bebouwde leefomgeving
De woningmarkt staat onder grote druk. Dit leidt tot achterstallig woningonderhoud en onrechtmatige bewoning, waaronder niet juiste huisvesting van arbeidsmigranten en mensen die geen woning kunnen vinden. Om dit tegen te gaan, is structureel extra geld uitgetrokken voor handhaving van de huisvestingsvergunning. Daarnaast wordt in 2022 en 2023 vanuit de Eneco-gelden extra geïnvesteerd in de Haagse Pandbrigade.

Haagse Pandbrigade
De Haagse Pandbrigade zorgt voor naleving van de regels met betrekking tot veiligheid, leefbaarheid en kwaliteit en goed verhuurderschap van de fysieke leefomgeving van de stad. Hiervoor houdt de Haagse Pandbrigade toezicht op de hele bebouwde omgeving. Ze grijpt in als het mis gaat. Deze inzet draagt direct bij aan de ontwikkeling van de stad en aan het behoud van de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad.

De Pandbrigade handelt overtredingen af die betrekking hebben op het gebruik en de staat van gebouwen. Het gaat bijvoorbeeld om achterstallig woningonderhoud, strijdigheid met het bestemmingsplan, onrechtmatig gebruik van woningen en illegale bouw. De Haagse Pandbrigade voert integrale controles uit. Daarbij kijken medewerkers niet alleen naar de staat en het gebruik van gebouwen, maar ook naar inschrijvingen in de basisregistratie persoonsgegevens en mogelijke fraude met sociale voorzieningen.

In 2023 zal er extra capaciteit worden ingezet voor het tegengaan van overbewoning en deelname aan extra integrale handhavingsacties, verbetering van de dienstverlening bij de afhandeling van meldingen en een meer robuuste invulling van de handhaving van de opkoopbescherming.

Beleidskader
Het beleidskader ‘Handhaven met ambitie’ is de basis voor de inzet van de Haagse Pandbrigade. Het doel van dit beleid is om de inzet te richten op de meest urgente problematiek en gebieden. Elk jaar staat in het jaarplan waar extra opsporing en handhavingscapaciteit op wordt gericht. Nieuwe opgaven komen te staan in het nog op te stellen jaarplan VTH 2023.

Meldingen
Naar verwachting komen er bij het meld- en steunpunt Woonoverlast in 2023 meer dan 4.000 meldingen binnen. Daarnaast komen er meldingen van professionals binnen, zoals de politie. De afgelopen jaren is een sterk stijgende trend te zien. De focus van de pandbrigade richt zich met name op de gebieden waar de problematiek het grootst is en op het blootleggen en aanpakken van onderliggende patronen en partijen.

Er is veel aandacht voor een heldere communicatieaanpak en het opleiden en begeleiden van medewerkers. Dit is onderdeel van de implementatie van de nieuwe werkwijze uit het beleidskader ‘Handhaven met ambitie’. Ook richt de Haagse Pandbrigade zich de komende jaren op verdere digitalisering van werkprocessen. Dit komt de efficiëntie ten goede. Daarnaast wordt gewerkt aan de doorontwikkeling van de digitale schouw om de opsporing van overtredingen naar een hoger plan te tillen.

De gemeente kan besluiten gronden en panden strategisch aan te kopen met het oog op toekomstige stedelijke ontwikkeling. De gemeente probeert het vastgoed te verhuren. De exploitatielasten, zoals zakelijke lasten, beheerlasten, afschrijvingen en rentelasten en de verhuurbaten worden verrekend met de reserve Strategisch vastgoed stadsontwikkeling. De gemeente bepaalt in hoeverre het noodzakelijk is het vastgoed in portefeuille te houden of te verkopen. Van de objecten die niet worden verkocht, optimaliseren we waar mogelijk de lasten en baten.

Tot 1 juli 2023 zal een aanvraag voor een omgevingsvergunning worden behandeld op grond van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (WABO). Op 1 juli 2023 treden naar verwachting de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging in werking.

Wat gaat er veranderen?

Omgevingswet (datum ingang naar verwachting 1 juli 2023)
Onder de Omgevingswet wordt de omgevingsvergunning bouwen geknipt in de bouwactiviteit (bouwtechnisch deel) en de omgevingsplanactiviteit (ruimtelijk deel). Onder deze wet zijn voortaan 2 vergunningen nodig. Halverwege 2023 worden daarom meer aanvragen voor een omgevingsvergunning verwacht. Of een bouwtechnische vergunning nodig is, wordt beoordeeld aan de hand van de regels uit het Besluit bouwwerken leefomgeving. Of voor het ruimtelijk deel een vergunning nodig is, is afhankelijk van de gemeente. De regels hiervoor staan in het omgevingsplan.

Wet kwaliteitsborging
Daarnaast vervalt de technische vergunning voor de lagere risicoklassen: gevolgklasse 0 en 1. Voor een deel van de lagere risicoklassen moeten initiatiefnemers zelf aantonen dat hun bouwwerk voldoet aan het Bouwbesluit. Ze moeten daarvoor een externe kwaliteitsborger inschakelen. De preventieve toets door de gemeente vervalt voor dit type bouwactiviteiten, zoals grondgebonden woningen, kleine industriegebouwen en fietsbruggen. De gemeente blijft wel toezichthouder op de naleving van het bouwbesluit.

Stikstof
Als laatste is op 1 juli 2021 de nieuwe Stikstofwet in werking getreden. Deze wet heeft de Wet natuurbescherming en aanverwante wet- en regelgeving gewijzigd. De meest opvallende wijzigingen zijn de vrijstelling van vergunningplicht voor stikstofdepositie in de realisatiefase (dus tijdens de bouw) en een verandering in de wijze van berekening. Dit laatste houdt in dat de effecten van projecten worden berekend tot op maximaal 25 kilometer van het project.

Met de Omgevingswet wordt een eerste aanzet gedaan om de stikstofemissie uit de realisatiefase zoveel mogelijk te reduceren. Het doel is dat in 2030 de emissie afkomstig van het bouwen met 60% is gedaald ten opzichte van 2018.

In het afgelopen jaar zijn gerechtelijke uitspraken gedaan die de bruikbaarheid van de stikstofmaatregelen van afgelopen periode onder druk zetten. Zo is de stikstofruimte in het Stikstofregistratiesysteem die is vrijgekomen door de snelheidsverlaging van 130 naar 100 km/uur niet inzetbaar voor woningbouw en Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT)-projecten. Stikstof is hiermee een onderwerp dat blijvend aandacht nodig heeft om ervoor te zorgen dat de bouwopgave niet in het gedrang komt. Zie verder programma 2.3.

Publicatie
Per 1 juli 2021 is de Wet elektronische publicaties in werking getreden. Deze wet verplicht alle bestuursorganen om alle officiële publicaties online te zetten via de website www.officielebekendmakingen.nl. Gemeenten hebben tot 31 januari 2022 de tijd gekregen om uitvoering te geven aan deze wet. Dit betekent dat per 1 januari 2023 alle algemene bekendmakingen en onderliggende documenten gepubliceerd moeten worden, zoals bijlagen, mededelingen en kennisgevingen.

Omgevingsvisie
In 2022 zijn we begonnen met het gesprek met de stad over de toekomst van Den Haag in 2050. Daarbij maken we gebruik  van onderzoeken, werksessies met interne en externe experts, bewoners, ondernemers en partners in de stad. Ook gebruikten we een digitale enquêtetool ‘de toekomstwijzer’. In een Koersdocument wordt de richting voor de Haagse omgevingsvisie voor de raad in beeld gebracht. Daarnaast wordt een omgevingseffectrapport opgesteld. Nadat de raad zich heeft uitgesproken over het Koersdocument, wordt  de ontwerp-omgevingsvisie opgesteld, ter inzage gelegd en aan de raad ter vaststelling aangeboden. In de Omgevingsvisie maakt de raad keuzes over het behoud en de ontwikkeling van de leefomgeving in Den Haag. De Omgevingsvisie is de basis voor toekomstige documenten over de leefomgeving, zoals het Omgevingsplan en Programma’s. Ook vergunningverlening wordt afgestemd op de Omgevingsvisie. Monitoring en evaluatie maken van de Omgevingsvisie een levend document.

Omgevingswet
De Omgevingswet zal op 1 juli 2023 in werking treden. Hiermee veranderen de planologische instrumenten. Bestemmingsplannen die voor deze datum in ontwerp ter inzage lagen, gaan we volgens de huidige wetgeving afronden. Het gaat hierbij vooral om op ontwikkelingsgerichte bestemmingsplannen.

De Omgevingswet kent een aantal nieuwe instrumenten en procedures: De Gemeentelijke Omgevingsvisie (GOVI) is daarvan de basis voor de overige instrumenten. Het Omgevingsplan en het Programma zijn daarbij uitvoeringsdocumenten. In het Programma geeft het college de acties aan waarmee zij de doelen en ambities uit de visie wil bereiken, het Omgevingsplan is de regelset bij de Omgevingsvisie. Het Omgevingsplan vervangt uiteindelijk alle regels uit de huidige bestemmingsplannen/beheersverordeningen, verordeningen die gaan over de fysieke leefomgeving en de zogenaamde bruidsschat. De bruidsschat zijn de regels (ca 600) die van rijkswege worden gedelegeerd naar gemeenten, en waarover gemeenten dus zelf keuzes moeten maken. De raad staat voor een groot aantal keuzes bij het opstellen van het Omgevingsplan: hoe wordt omgegaan met de bruidsschat, wordt gewerkt met open of gesloten normen of een combinatie daarvan, worden algemene regels opgenomen in het plan zodat de vergunningplicht vervalt voor bepaalde bouwwerken, in welke gebieden worden flexibeler regels opgesteld etc. Ook hiervoor zal de Omgevingsvisie een basis bieden.

De transitieperiode van de wet loopt tot en met 2029. In deze periode vinden de inhoudelijke afwegingen plaats over de omgevingsvisie, het gebiedsgewijs of themagericht opstellen van het definitieve omgevingsplan, het dienstverleningsniveau, de verdere uitwerking van participatie en wijze van uitvoering van de visie.

Ook in 2023 gaan we door met het ontwikkelen van de wettelijk basisregistraties. In dit stelsel zijn 10 basisregistraties met elkaar verbonden. Naast het reguliere beheer van de Basisregistratie Ondergrond en de Basisregistratie Grootschalige Topografie gaat onze aandacht in 2023 in het bijzonder uit naar de Basisregistratie Adressen en Gebouwen.

Basisregistratie Adressen en Gebouwen
In 2023 gaat de gemeente verder met de Basisregistratie Adressen en Gebouwen. Hiermee worden gegevens over panden en adressen, geharmoniseerd en publiek beschikbaar gesteld. De inhoud van deze basisregistratie is voor een belangrijk deel gebaseerd op de vastgestelde omgevingsvergunning en het toezicht hierop. Door de komst van de Omgevingswet per 1 juli 2023 zal de beschikbaarheid van deze gegevens wijzigen, bijvoorbeeld door vergunningsvrij bouwen. Er zal op een andere manier informatie van de panden moeten worden verkregen. Via pilots wordt onderzocht op welke wijze hiermee kan worden omgegaan. Ook wordt er een koppeling gemaakt gerealiseerd tussen de Basisregistratie Adressen en Gebouwen en de Basisregistratie Grootschalige Topografie om de gegevens in beide systemen zo actueel mogelijk te houden.

3D-gegevens
Het inwinnen, bijhouden en ontsluiten van 3D-gegevens maakt steeds meer onderdeel uit van de bedrijfsvoering van de gemeente. We werken samen met de gemeenten Rotterdam en Amsterdam en de Vereniging van Nederlands Gemeenten aan het investeringsvoorstel Totaal 3Dimensionaal. Doel: een landelijke standaard voor 3D-objectenregistratie, als basis voor het digitale 3D-stadsmodel. Na afronding van dit programma in 2022, zullen in 2023 de 3D-ervaringen in het Haagse programma Digitale Spiegelstad worden ingebracht. Dan gaan we de keten van inwinning, beheer en gebruik van 3D-informatie verder uitrollen.

Datalab
In 2022 is het Datalab gegroeid tot een belangrijk product dat het gebruik van geo-informatie stimuleert. Bewoners, ondernemers en de gemeente kunnen op eenvoudige wijze informatie met elkaar uitwisselen. In 2023 wordt het Datalab een volwassen product. Belangrijke thema’s in 2023 voor de Datalabs: de energietransitie, ondergrond en resilient city.

Omgevingsplan
De invoering van de Omgevingswet is uitgesteld naar 1 juli 2023. In 2023 start officieel het proces voor de wijziging van het omgevingsplan. Gedurende het jaar werken we verder aan de optimalisatie en verbetering van het proces. De rol van WebGIS en geo-informatie in het kader van de Omgevingswet wordt verder onderzocht en afgestemd. Dat gaat over data beschikbaar stellen, visualiseren en monitoring.

3D-toepassingen
Aan het eind van 2022 beschikken we over een digitaal 3D Stadsmodel voor de hele stad. In het kader van de Datalabs worden de eerste toepassingen van het 3D Stadsmodel ontwikkeld. Binnen het programma Digitale Spiegelstad wordt gezocht naar het beste distributieplatform voor de waardevolle set van 3D data. De gezamenlijk ambitie is dat het digitale 3D Stadsmodel in de toekomst de ‘single point of truth’ wordt. Dus een model waarin toekomstige ontwerpen getoetst kunnen worden, dat als basis dient voor participatietrajecten en dat hergebruikt kan worden voor stadsontwikkeling, buitenruimte beheersystemen en andere data afnemers.

Actief grondbeleid bestaat uit het verwerven van grondposities, het bouw- en woonrijp maken en het uitgeven van grond. Het woonrijp maken maakt integraal deel uit van de gebieds- of locatieontwikkeling, conform het betreffende projectdocument en de bijbehorende grondexploitatie waarin niet alleen de kosten en opbrengsten, maar ook de risico’s zijn opgenomen en afgedekt. In een aantal gevallen werkt de gemeente daarbij samen met marktpartijen of met andere overheden.

De processen en kaders waarbinnen actief grondbeleid wordt gevoerd, staan in de nota Grondbeleid (RIS 302035) en in de verordening Beheersregels grondexploitaties en strategisch bezit gemeente Den Haag 2018 (RIS 298629).

De gemeente voert bij faciliterend grondbeleid zelf geen grondexploitatie. De gemeente stimuleert particuliere initiatieven, neemt waar mogelijk planologische belemmeringen weg en ondersteunt het met begeleiding. Eventueel stimuleert de gemeente private investeringen door te investeren in publieke voorzieningen, zoals infrastructuur en openbare buitenruimte.

De kosten die de gemeente maakt voor initiatieven die niet binnen het geldende bestemmingsplan passen, worden verhaald via een anterieure overeenkomst of een exploitatieplan. Gemeentelijke kosten bij initiatieven die wel passen binnen de planologische kaders/bestemmingsplan worden via de leges verhaald.