Externe ontwikkelingen
De Nederlandse economie is sterk hersteld uit de coronacrisis gekomen. Echter de vooruitzichten zijn niet goed. Voor 2022 is er nog een hoog groeicijfer van 4,6%. Voor geheel 2023 wordt een bescheiden groei van 1,5% verwacht. De oorlog in de Oekraïne en de verstoringen door de coronacrisis hebben geleid tot een scherp opgelopen inflatie met als gevolg een lagere consumptie. De inflatie en de daarmee gepaard gaande onzekerheid en ook de renteverhogingen door centrale banken om de inflatie te beteugelen remmen zowel in Nederland als wereldwijd de economische groei. Daarnaast heerst er een grote krapte op de arbeidsmarkt. De werkloosheid zal naar verwachting in 2023 uitkomen op 3,9% (2022: 3,4%). Voor 2023 wordt er in Nederland een inflatie van 2,6% verwacht (2022: 9,9%).
Macro-economische cijfers Nederland 2023 en 2022 | 2023 | 2022 | |
|---|---|---|---|
Reële groei BBP (Nederland)%* | 1,50 | 4,60 | |
Inflatie % Nederland (HICP)%* | 2,60 | 9,90 | |
Rente (ECB)%** | 1,50 | 0,00 | |
3-maands rente%** | 2,25 | 0,25 | |
10-jaars rente staat%** | 3,25 | 1,30 | |
* gegevens o.b.v. Macro-Economisch Verkenning (MEV) van het CPB september 2022, jaargemiddelden | |||
** stand ultimo | |||
Renteontwikkelingen geld- en kapitaalmarkt
Korte rente: omhoog
Lange rente: eerst omhoog, dan mogelijk omlaag (zodra inflatie afzwakt).
Niemand kan de ontwikkeling van de rente met zekerheid voorspellen. Men weet niet waar de rente over een maand of over een jaar zal staan, laat staan over vijf of tien jaar. Er kunnen zich altijd ontwikkelingen voordoen waardoor bijvoorbeeld in één keer de richting omslaat, zo hebben we in 2022 gezien. Wat men wel kan doen, is terugkijken en op basis daarvan een prognose afgeven wat er gaat gebeuren. Maar dat biedt dus geen zekerheid.
Korte rente
De afgelopen jaren heeft de ECB de economie vooral gestimuleerd. Door de korte rente laag te houden en schulden op te kopen van overheden en bedrijven, werd lenen aantrekkelijk gemaakt. Sparen werd juist ontmoedigd met een lage of zelfs negatieve spaarrente. Dit stimuleringsbeleid werd in 2022 afgebouwd.
Het economisch herstel na de coronacrisis ging gepaard met een hoge inflatie. De toch al hoge inflatie werd verstrekt door de oorlog in de Oekraïne, waardoor energie- en grondstoffenprijzen fors stegen.
De oplopende inflatiecijfers in Europa gaven de ECB een aanleiding om in de tweede helft van 2022 de korte rente in een aantal stappen te verhogen. Als gevolg hiervan is de korte rente van de ECB, negatief sinds 2011, niet meer negatief. De verwachting is dat meer verhogingen zullen volgen. De bedoeling van de renteverhogingen door de ECB is mensen aan te zetten om meer te sparen, minder uit te geven en zo de economie af te koelen en dus zo de inflatie onder controle te krijgen. Afhankelijk van de inflatiecijfers en inflatieverwachtingen wordt verwacht dat de ECB meer renteverhogingen in 2023 zal doorvoeren.
Lange rente
Het vooruitzicht van een minder ruim monetair beleid van de ECB en hogere inflatiecijfers zorgden in 2022 ervoor dat de lange rente sinds begin 2022 fors is gestegen. De 10-jaarsrente op Nederlandse staatsleningen stond begin 2022 op 0%, piekte vervolgens op 2,1% in juni en daalde daarna naar 1,1% eind juli. Hierna is de lange rente hard gestegen. De sterke schommelingen komen doordat de inschatting van de inflatie en het monetair beleid op financiële markten door alle onzekerheid telkens verandert. Financiële markten verwachten nu dat de inflatie langer hoog blijft en dat de lange rente verder zal oplopen in 2023. Zodra de inflatie in 2023 afzwakt, kan de lange rente weer dalen richting 1,5% eind 2023. Het opwaartse potentieel van de lange rente blijft groot. De gemeente heeft in 2020 het rente(risico) van een toekomstige rentestijging voor een groot gedeelte afgedekt door het afsluiten van forwards.